Çizgi Filmlerin Yeri, Önemi ve Etkisi*
Yirmi yaşına gelmiş ve hala çizgi film izleyen biri olarak fazla detaya inmeden çizgi filmlerin tarihsel ve kendi açımdan önemi yazmak istedim.
Yaşım itibari ile daha çok 2000’lerden sonraki çizgi filmlerle büyüdüm. Bu yüzden günümüze baktığımda daha şanslı bir çocukluk geçirdiğim söylenebilir. Şuan aynı heyecanı almak zor.
Pokemon’un yeni bölümleri için akşamları okuldan eve koşarak gelirdim. Bazense okula geç giderdim Cedric için. Çünkü okulda yedi yaşımda dertlerimi kimse anlamıyor ve anlatamıyordu onun kadar. Richie Rich vardı bir de. Paranın ne kadar önemli ve güzel olduğunu öğütlerdi sanki. Çok zengindi vicdansız. İlk o zaman cebime bakıp taso bulduğumda kendi kendime fakirim demiştim. Zaten o günden sonra da izlemedim onu.
Hayatımda en önemli yere sanırım Şirinler sahipti. Çocukken pek anlayamazdık tabi ama şu an düşününce hepimizin hayali olan bir hayat vardı o çizgi filmde. Şirin Babanın sakallı olup Karl Marx’a benzetilmesi, parasız bir hayat sürmeleri, her şirinin bir uğraşının olması, Gargamel’in ABD’ye benzetilmesi, para ve altın düşkünü olması (kapitalizm), şirinleri yemesi (misyonerlik) vs. Sanırım bu yüzden olacak ki ABD’de bir süre yasaklanmıştı…
Arı Maya, Taş Devri, Jetgiller vs. ismini unuttuğum pek çoğu… Bunlar bizi eğiten ve şekillendiren çizgi filmlerdi. En önemli nokta da bu sanırım “Eğiten ve Şekillendiren” olması.
Çizgi filmler tarihte yeni bir nesil oluşturmada çoğu kez tercih edilmiştir. Bunun pek çok nedeni var. Dönemsel olarak bakarsak insanı etkilemenin en kolay yolunu burada görürüz. O sevimli karakterler nasıl olur da yalan söyleyebilir ki bize?
Çizgi filmlerin bu yöntemle kullanılmasını en net olarak 2.Dünya Savaşında görüyoruz. Savaş döneminde ülkeler birbirlerini yok edebilmek için her şeyi kullanmaktan çekinmezler.
Bu savaşlar askeri, ekonomik ve siyasi olabilir. Çizgi filmler ise daha çok savaşlarda kültürel rol oynar.
Özellikle Walt Disney karakteri başta olmak üzere Amerikan çizgi filmleri bu savaşta en güçlüleri arasındaydı. Kullanmaktan da hiç çekinmedi denebilir. Nazi Almanyası bu karakterleri Anti-Amerikan propaganda çizgi filmlerinde de kullanarak bir nevi kendi silahlarıyla Amerika’yı vurdu.
Çizgi filmler sosyalistler için de önemli bir araçtı. SSCB’de o dönem okuma yazma oranı oldukça az olduğundan ve en geniş topraklara sahip olmasından kaynaklı propaganda oldukça önemliydi.
Lenin’in de sözünü ettiği gibi “Bütünsel olarak okuma yazma bilmeyen ve periferide ikamet eden herhangi bir normal Sovyet yurttaşının anlamakta zorlanacağı birçok devrimci/sosyalist/komünist düşünceyi iletmenin en emin yolu yine propaganda ile mümkündür”. Propaganda önemliydi ve çizgi filmler en önemli propaganda aracıydı.
1924 yılından Prestrayla dönemine kadar yapılmış çizgi filmler en önemlileriydi. Bunlar genel olarak Varşova Paktı ve diğer Sosyalist ülkeler için yapılmışlardı.
Dört adet kısımdan oluşan bu çizgi filmler;
-Amerikan Emperyalistler
-Faşist Barbarlar
-Kapitalist Köpekbalıkları
-Aydınlık Geleceğe Doğru- Komünizm
Sovyet çizgi filmlerindeki çocukları ürkütmeyen, yumuşaklığı ve sakinliği bu filmlerde de görmek mümkün. Üstelik Nâzım Hikmet’in aynı yıllarda kaleme aldığı bir makalesinde de dediği gibi “Çizgi filmler yalnızca çocuklar için değil, büyükler içindir de”
Nazım Hikmet’in de 1959 ve 1962 yıllarında sonuçlandırılmış “Sevdalı Bulut” ve “Hanene Huzur Dolsun” adlı iki canlandırma filmi ve yaratım sürecinin hikâyeleri bulunuyor.
“Sevdalı Bulut”ta iyi niyetli ve temiz ruhlu Ayşe’nin güzelim bahçesini ele geçirmek isteyen zalim Seyfi’nin kurnazlıkları Ayşe’ye sevdalanan Bulut’un aklı ve özverisiyle sonuca ulaşamaz. Sonuçta kazanan sevgidir; sevdikleri uğruna kendini feda etmek durumunda kalanların yaşamının sonsuzca sürebilir olmasıdır.
Davul sesleri, komutan, halk, aile gibi simgelerin yer aldığı “Hanene Huzur Dolsun” canlandırma filminde ise üç savaş dönemiyle barış mücadelesi ve her şeyin insanın kendi elinde olduğu anlatılıyor.
Eğitimin şu denli gericileştiği, yeni dindar ve kindar bir neslin yaratılmak istendiği şu dönemde çocuklarımızın, kardeşlerimizin bu sapkınların ellerine bırakılmamasının önemi büyüktür. Evde, okulda, sokakta yapılacak her propaganda gelecek Haziran kuşağımız için çok kıymetlidir.
Hepimize kolay gelsin.
*https://issuu.com/azizm/docs/azizmsanatederginisan2015
