Hoşbeş kelimesi, kökeninde hoş geldin manasını taşıyan bir kelimedir. Ayrıca buluşmalarda hatır sormak amacıyla edilen sohbet anlamına gelen hoşbeş, Berger’in ölümünden önce Türkçe’de son yayımlanan kitabının ismi oldu. Türkiyeli okuruna vedasını ‘hoşbeş ederek’ yapmış olan Berger’i saygıyla anıyor, ölümünden önce yazmaya başladığım değerlendirme yazısını okurlara sunuyorum…
Çoklu mahremiyetin giderek yaygınlaştığı çağımızda, 20. yüzyılın birikimlerini paylaşarak okurla dertleşen, sohbet eden, birikimlerini güncelliğin yakıcılığıyla bütünleştiren bir kitap, 2017 arifesinde Türkçe’de yayımlandı. Hoşbeş. Kitap, isminin içerikle bütünleştiği hissiyatını daha ilk sayfalardaki paylaşımından hissettiriyor. Neden yazar oldunuz, sizi yazmaya iten şeyler nelerdi gibi sorulara verilen ‘klasik’ yanıtları; “Seneler boyunca beni yazmaya iten şey, yazılması gereken bir şeyler olduğunu ve ben anlatmaya çalışmazsam hiç anlatılmadan kalacağını hissetmemdi. Kendimi ağırlığı olan, profesyonel bir yazardan ziyade, boşlukları kapayan biri olarak görüyorum.” diyerek en başından mahkûm ediyor John Berger.
On bir denemeden oluşan Hoşbeş, John Berger’in bilinç akışında yaşanan çağrışımların sürekliliğiyle tek solukta okunuveriyor. Örneğin; 1970’lerde Sovyetler Birliği’nden alınan bir kibrit kutusunun Rosa Luxemburg’la olan bağlantısını, Yasmine Hamdan’ın televizyonda şarkı söyleyen görüntüsünden yola çıkarak Kızılderililere oradan da Federico Garcia Lorca’ya geçişini Berger’in naif ve bilgi dolu üslubuyla okuyabiliyoruz. Berger; günümüz toplumuna, medyasına, yöneticilere, liderlere ve mananın bilinçli bir şekilde boşaltılma çabasına dair görüşlerini, ne bir öfke ne de sakinlikle kaleme alıyor. Bir yazarın bildiklerini yüreğinden gelen sesle birleştirerek okura duyumsattığını, hoşbeş ettiğini hissediyorsunuz. Kitabın yarattığı bu hissiyat, Berger’in hakiki çeviri dediği, çevrilen dilin söz öncesini Türkçe’ye yansıtılabilmesiyle ilgili olsa gerek.
“Günümüzde bir topluluk genelde yalnızlıklar toplamıdır. Bu yüzden de yöneticiler kendini kolayca kaybediyor.” diyor Berger Hoşbeş’te, çoklu mahremiyetlerimizden arınmak için bu kitap başlangıç olabilir. Kitabı okumaya başladıkça Fazıl Say ile birlikte aklımıza kazınan “dizmiş alt alta sözleri/ hoşbeş etmiş derim dedi” dizelerine sahip Ömer Hayyam şiirinin akıcılığı ve samimiyetine benzer bir metinle baş başa olduğumuzu hissediyoruz, iyi okumalar…
Ali Çatal
Hoşbeş, John Berger
Çev: Aslı Biçen, Beril Eyüpoğlu, Oğuz Tecimen
Metis Yayınları: İlk basım, Aralık 2016