1982 tarihli bilim kurgu filmi Blade Runner’ın devam filmi Blade Runner 2049, 6 Ekim’de Türkiye’de gösterime girdi. Kuzey Amerika dışında bütün ülkelerde filmin dağıtımını sağlayan Sony Pictures, Türkiye piyasası için filme sansür uyguladı. Sansüre haklı bir tepki gelince, dağıtım şirketi ‘Yerel kültüre saygılı olmak için sansürledik’ açıklamasında bulundu.
Ülkemizde her alana yapılan baskı ve müdahale sonucunda, sinemamız da sansür ve oto-sansür uygulamalarına sıkça şahit oluyor ve haberlerini utanç ve öfkeyle yapıyoruz, sansüre karşı her alanda mücadele etmeye ve sesimizi duyurmaya çalışıyoruz. Ulusal sinemada sansür uygulamaları ve dayattıkları üst akıl yetmezmiş gibi şimdi de uluslararası bir filme sansür uygulamasına şahit olduk.
Bilinçli olarak, bireyin tercih edip belirli bir ücret karşılığı izlemek istediği bir filme ‘bu film senin kültürünü yansıtmıyor’ ‘ben senin kültürüne göre ne izleyeceğini belirlerim’ deme cesaretini gösteren üst akıl neden ve nasıl oluştu? Ulusal sinemada ki sansür yaptırımlarına ses çıkartamayan bir kitleye neyi nasıl izlemesi gerektiğinin söylenmesi kaçınılmaz bir sondu. Gereken topyekûn bir muhalefettir. Birleşerek daha güçlü ses çıkarılamaz, faydacı sessizlik son bulmaz ise önümüzde ki süreçte bizlere neyi, nasıl izlememiz gerektiği söylenmeye devam edilecektir.
Blade Runner sansürünün atlanmaması gereken önemli bir ayrıntısı ve çıkarmamız gereken bir alt metni de, Türkiye halklarının tamamının çıplaklık görüntüsünden rahatsız olan muhafazakâr bireyler olarak kabul edilmesi ve kültürün bu genellemeye göre belirlenip, dayatılmasıdır. Yapılan, kendilerinden olmayanı yok sayma politikasından başka bir şey değildir. Her alanı kendilerinin görmek istedikleri gibi şekillendiren zihniyet, kendisinin yanlış bulduğu her ürünü yok edip, o ürüne özgürce sahip olmayı isteyen bireyleri de yok saymakta.
SİYAD’ın haklı tepkisi
Sinema Yazarları Derneği (SİYAD), Blade Runner 2049’u Türkiye piyasası için sansürlemenin Türkiye’de ki sinema seyircisine hakaret olduğunu belirtti. SİYAD Yönetim Kurulu, dağıtıcı Sony Pictures’a yazdığı açık mektupta, uygulamanın tekrar edilmemesini talep edip, haklı tepkilerini dile getirdi.
Sony Pictures’a yazılan açık mektup:
Türkiye’ye Blade Runner 2049’ın oto-sansürlü bir versiyonunu sunmanızı infialle karşılıyor ve de bunu “yerel kültüre saygı” olarak meşrulaştırma çabanızdan derin rahatsızlık duyuyoruz. Kendini “yerel bir kültür” için neyin uygun olup neyin uygun olmadığına karar verme yetkisinde görüp bunu söz konusu “kültüre” empoze etmek, o “kültüre” yapılabilecek en büyük saygısızlıkların başında gelir. Türkiye halkının ve özelde Türkiye’deki sinema izleyicilerinin her çeşit çıplaklık görüntüsünden rahatsızlık duyacaklarını varsaymak Türkiye halkına ve Türkiye’deki sinema izleyicilerine hakaret niteliği taşımaktadır.
Türkiye’de filmlerin sansürlenmesinden mustarip olduğumuz bir gerçek olsa da (bizler ulusal sansüre de karşıyız), sizin pozisyonunuz şu ana dek maruz kaldığımız ulusal sansürden bile daha gülünç biçimde darlaştırıcı bir pozisyon.
Bu konuda derhal özür dilenmesini ve mevcut durumun en kısa sürede düzeltilmesini, geçmişte de yaşanmış olabileceği kuşkusu yaratan benzer durumların bir daha tekrarlanmamasını talep ediyoruz.
Saygılarımızla
Sinema Yazarları Derneği (SİYAD) Yönetim Kurulu
* SİYAD, Uluslararası Film Eleştirmenleri Federasyonu (FIPRESCI) üyesidir.
