30 Eylül 2019
Burhaniye
Gece yarısını geçeli ne kadar da az oldu ve işte sonbaharın ilk kızılgerdan çıtlaması süzüldü içeri. Yaşasın!
https://www.youtube.com/watch?v=HmP61POJXvA
Özgür Keşaplı Didrickson
2 Ekim 2019
Teos Marina, Sığacık
Günaydın Akdeniz foku.
Erhan Pekçe
3 Ekim 2019
Alaçatı açıklarında kaşalot (ispermeçet balinası) görülmüş. Ne kadar heyecan verici, muhteşem bir haber! Daha önce de balinalar görülmüştü bu bölgelerde. Deniz yoluyla ulaşım bu denli kısıtlı olmasaydı balinalarla karşılaşanlarımızın sayısı daha fazla olur, bu özel canlıların kültürümüzde daha farklı bir şekilde yer alırdı şüphesiz. Sınırlı da olsa deniz üzerinde yolculuk yaparken onlarla karşılaşabileceğimizi, bu nedenle gözlerimizi denizden ayırmamamızı söylemiş bir bakıma bu kaşalotlar bize. Özellikle Güneydoğu Alaska’da deniz yoluyla ulaşım yaşamsal çünkü pek çok yerleşim yeri arasında karayolu bağlantısı yok. O bölgede balina da çok var. Feribotla giderken balinalara rastlanırsa eğer, herkesin duyması için anons yapılması çok hoşuma gitmişti.
Hepimiz bu gözlemi yapanlar kadar şanslı olmasak da bu muhteşem canlıların yakınımızda nefes aldıklarını, onlarla aynı denizde yüzdüğümüzü bilmek bile ne kadar büyülü bir duygu.
Alaçatı açıklarında görülen balinalarla ilgili görüntüleri Kanatlı Balina grubumuzun facebook sayfasındaki notla paylaşayım;
Kaşalotlar (Moby Dick romanındaki balina) ülkemiz sularında ve Akdeniz genelinde görülen bir tür. NTV gazetecilik sorumluluğu ve farkını (!) “İlk kez NTV’de” sözcüklerini eklemekle ilgili gereksiz telaş yerine insanları bilgilendirmek için konunun uzmanlarına ulaşmak ya da araştırmaya yapmakta kullansaydı bu balinaların Ege’de bulunmasını olağandışı bir olay gibi göstermemiş olurdu. “Genelde okyanusta görülüyorlar” diyor sunucu oysa bu tür dünyada çok geniş bir dağılıma sahip ve bunun içinde Akdeniz, Kaliforniya Körfezi gibi kapalı, yarı-kapalı denizler; bölgeler de var.
Akdeniz’deki popülasyonu “tehlikede” olan kaşalotlarla ilgili, yine bölge bir olay sonrasında bir yazı yazmıştım. Okumak isterseniz;
Özgür Keşaplı Didrickson
4 Ekim 2019
Topkapı, İstanbul
Dağ kuyruksallayanı ve petyus lanetyus!
Hanımefendi karabaşlı ötleğen uyuma çok dikkat eder. Yediği ile başının renginin uyumuna dikkat eder. Uyumlu yer, uyumlu giyer. İğde başlı güzelim benim!
Karabaşlı ötleğen çok seviyor iğdeyi
O leziz iğde ile dolduruyor mideyi
Yusuf Daciraki
Burhaniye, Balıkesir
Çalı minesini (Lantana camara)ziyaret edenlerin arasına çok ilginç bir meyve sineği (hoverfly) katıldı bugün. İngilizce ismi “Hornet hoverfly”, bilimsel ismi ise Volucella zonaria olan bu tür sıklıkla gördüğümüz bir akrabasına göre oldukça büyüktü. Arılarla meyve sinekleri, bedenlerine oranla gözlerinin büyüklüğüne (arıların gözleri daha küçük) ve tek ya da çift kanatlı (arılar) olmalarına göre ayrılıyor. Tozlaşmada en az arılar kadar önemli oldukları çektiğimiz videodan da belli değil mi?
Özgür Keşaplı Didrickson
5 Ekim 2019
Burhaniye
Günselciğimin evinin önündeki boş arazinin bizim için sürprizlerle dolu olması nasıl da mutlu kıldı bizi. Her yer kurumuş otlarla dolu iken atmaca güveleri, meyve sinekleri, arılar, kelebekler sarı bir güzellik saçan yara otları (Pulicaria dysenterica) üzerinde çılgınca uçuşuyorlardı.
Yaban arısı (Philanthus triangulum). Fotoğraf: Ö.K. Didrickson
Lampides kelebeği kanadının ucundaki o ince, güzel kuyruklarını keyifle oynatıp duruyordu.
Minik peygamber devesi de bize görünmek için elinden geleni yaptı dostları olduğumuzu anlayınca. Öyle küçüktü ki…
Tırtıllar da arapsaçlarının tohuma giden dallarından seyrediyordu olan biteni sessizce.
Günsel bizi kendi tarlalarından toplayıp kekikli suya bandırdığı incir ve cevizlerle uğurladı. Ona ve doğaya mutlulukla teşekkür ederek döndük evimize.
Perihan Keşaplı
6 Ekim 2019
Lamy, New Mexico, ABD
Salvadora hexalepis. Fotoğraf: Rebecca Odeaghaidh
Editörün notu: İngilizce’de “Western patch-nosed snake”, bilimsel olarak ise Salvadora hexalepis olarak adlandırılan bu zehirsiz yılan, Amerika’nın güneybatısıyla Meksika’nın kuzeyine endemik bir türdür.
8 Ekim 2019
Garmisch-Partenkirchen..bir Bavyera kasabası.. Münih’ten 90 km ve biz oraya “Güzel evler beldesi”adını koyduk. Almanya’nın en yüksek dağı olan Zugspitze’ye çok yakın bir kayak merkezi ama özellikle sanatsal değeri olan tarihi evleri görülmeye değer.Eskiyi korumak ve güzelleştirmek ile ilgili bir tez konusu bile olabilir. Her evin üzerinde ilk sahibinin adı yazılı. Evleriyle gurur duyan insanlar olduğu kesin.
Eren Tuncel
10 Ekim 2019
Garmisch’ten 9 Ekim’de ayrılıp,Innsbrück ve Lichtenstein üzerinden Lugano ve Como göllerini görerek 10 Ekim’de önce Milano’ya sonra Venedik’e geldik. Eğer Garmisch “Güzel evler beldesi” ise Venedik kesinlikle “Yüzen evler beldesi” . Bu deyimi orada gezerek çok daha iyi anlayabilirsiniz.
Eren Tuncel
11 Ekim 2019
Marmaris, Muğla
Nihayet sultan meleği uçmaya başladı
Kanatüstü de olsun Sultan’ımızın
Neriman Fırtına
Not: Çukurova Üniversitesi’nden Prof. Dr. Zeynel Cebeci ve AdaMerOs- Kelebek Türkiye üyesi Mehmet Çelik’in hazırladığı, Sultan kelebeğinin biyolojisi ve ekolojisinin yanı sıra mitoloji ve kültürdeki yerini ele alan, “Sultan’ın Günlüğü” isimli kapsamlı bir yayına denk geldik. Mısır’ın güçlü kâtibi ve hububat saymanı Nebamun’un mezarında duvar süsü olarak yapılan, içindeki kelebek tasvirlerinin Sultan türüne ait olduğu düşünülen çok ilginç ve güzel freskin resminin de yer aldığı yayını şu adresten okuyabilirsiniz;
http://www.adamerkelebek.org/contents/download/Sultan%20(Danaus%20chrysippus)%20in%20Turkey.pdf
AdaMerOs- Kelebek Türkiye’nin, Türkiye Kelebek Gözlemcileri ve Fotoğrafçıları Grubunun adresini de verelim;
Bu mevsimde çiçek açarak bizi ve kimbilir kaç canlıyı daha mutlu eden, besleyen andız otu, özellikle bilimsel ismi Dittrichia viscosa ya da Inula viscosa olan “Yapışkan andız otu” çok önemli tıbbi bitkilerdenmiş.
Juneau, Alaska
Bugünün sonbahar renkleri muhteşem. Amazing fall colors today.
Kel Kartal (Haliaeetus leucocephalus). Fotoğraf: Jos Bakker
Kartal Kumsalı’nda insanların çok yakınında bir ayı ailesi…
Jos Bakker
13 Ekim 2019
Gölyazı, Bursa
Hakan Savaş
14 Ekim 2019
Ankara
Ağaç çizmek ayrı bir zevk benim için. Bu meşe benim ilk çizdiklerimden yani ilk göz ağrılarımdan. O ağacın altında dedirten ağaçlardan. Hepimize yer var altında…
Gül Nilhan
Buzzards Körfezi, Cape Cod, Massachusetts, ABD
Rebecca ODeaghaidh
Not:Baca deliğinin üzerinde Moby Dick romanındaki balina olan kaşalotun bulunduğu evin herhangi bir yerde değil de, Cape Cod bölgesinde olması elbette anlamlı. 19. yüzyılda balina avcılığıyla anılırmış bu bölge ve kaşalotlar en çok avlanan balinalardanmış. Herman Melville`in ünlü Moby Dick romanının omurgasında da yine bu bölgede yer alan, balina avcılığıyla ünlü Nantucket isimli ada yer alıyor. Romanda Moby Dick isimli beyaz kaşalotla yaşadıkları anlatılan Essex isimli balina avcı gemisi de bu adaya ait. Birkaç yıl önce Ron Howard imzalı, senaryosunun Moby Dick romanına ilham veren gerçek olaylara, bu geminin öyküsüne dayandığı söylenen In the heart of the sea (Denizin Ortasında) isimli bir flim gösterilmişti. Bu filmin eleştirisiyle başlayan ve sonra balina avcılığını anlatarak ilerleyen yazımın ilginizi çekeceğini düşünüyorum;
Çok özgün evrimsel öyküleri nedeniyle “Yarım milyar yaşındaki hayvanlar” gibi tanımlarla anılan At nalı yengeçleri (Horseshoe crab) ne yazık ki kanlarındaki bir özellik nedeniyle ilaç endüstrisi tarafından sömürülüyor.
https://evrimagaci.org/kan-hasadi-at-nali-yengecleri-ilac-sektoru-tarafindan-nasil-kullaniliyor-3009
Özgür Keşaplı Didrickson
15 Ekim 2019
Kağıthane, İstanbul
Erguvan ağacı çiçek açmış.
Yusuf Daciraki
Not: Bazı erguvan bireyleri sonbaharda da açarmış.
16 Ekim 2019
Erdemli, Mersin
İzmir Yalıçapkını (Halcyon smyrnensis)
Turan Uca
Burhaniye
Bugün Orjan’ın hemen yanındaki sulak alana gittik. Bir sürü gri ve ak balıkçıl vardı. Ak balıkçıllar çok sesli ve hareketliydi, griler ise “cool” takılıyordu. Belki çok küçük ama özel mülkiyetlerle dolmuş bir yerleşim yerinde insanların çocuklarıyla doğa gözlemi yapabileceği bir alan olarak çok değerli. Üstelik bu alanda yıl boyu düzenli yaban hayat araştırması yapılmış değil bildiğim kadarıyla. Bu sulak alan içinden geçen Kadıncık Deresi’nde nesli kritik düzeyde tehlike altındaki Yılan balığı ( Anguilla anguilla) üremesine rağmen bu alanın üzerindeki inşaat baskısı dinmiyor. Üstelik böyle bir alanda zeminin güvenli yapıların inşasını mümkün kılmadığı açık.
10 yıl kadar önce Burhaniye Belediyesi için bu alanla ilgili bir araştırma yapmış ve alana sahip çıkılması gerektiğini, daha kapsamlı çalışmalar yapılması gerektiğini belirtmiştik. Ne yazık ki sulak alanın denizle birleştiği yerde balıkçılığa izin verilmiş (sulak alanın içinden motorlu taşıtla geçen balıkçılar gördük). Her yer çöp doluydu. Sulak alan bitki örtüsünün üzerinde öbek öbek misinalar vardı. Uzun boylu, morumsu renkte, Sayın Hüseyin Cahid Doğan’ın yardımıyla Bataklık papatyası (Tripolium pannonicum subsp. tripolium) olduğunu öğrendiğimiz papatya öbeklerinin içi çöp doluydu.
Balıkçıllar dışında halkalı cılıbıt, mahmuzlu kızkuşu, yalıçapkını, karabatak ve daha birkaç kuş türü daha gördüğümüz, deniz kıyısındaki ılgınların, iğde ağaçlarının arasında lampides kelebeklerine, yusufçuklara rastladığımız bu alanı takibe alabilmek, yakın dostlarımızın da vurguladığı gibi genişletilerek doğal sit alanı yapılmasını sağlamak memlekete yerleşmemizin en güzel yanlarından birisi olacak.
Özgür Keşaplı Didrickson
18 Ekim 2019
Efes Antik Kenti, Selçuk
Mahmut Akbulut
Burhaniye
Sayın Mahmut Akbulut’un atalanta fotoğrafı çok heyecanlandırdı beni çünkü biz de tam bu aralar bu türün kuzeyden göç ederek Burhaniye’den geçmesini bekliyoruz. Geçen yıl özellikle kasım ayının sonlarına doğru denizi aşarak göç eden, kimisi çok yıpranmış kanatlara sahip atalantalar görmüştük. Geçen yıl, en azından ağustos ayında da görmüşüz ancak bu yıl Burhaniye’de hiç rastlamadık onlara. Beynimin içinde soru işaretlerinden kıpırtılar…
Joker filminin soundtrack albümünü dinlerken bir şarkı durdurdu beni, arka arkaya sayısız kere dinledim. Foals diye bir grubun Snake Oil isimli şarkısıymış. O dinlediğim resmi soundtrack albüm değilmiş galiba ama ilgilenemedim bu konuyla çünkü artık müzikleriyle de çarpıcı Joker filminin dünyasından Foals’ın dünyasına atlamıştım, fark etmedi. İlk tanıştığımda sadece dinlemek isterim o yeni seslerden, ellerden doğan müziği; video izlemem, şarkı sözlerini okumam ama şarkıların isimleri gözüme ne zaman takılsa gülümsedim çünkü içlerinden huş ağaçları, dağlar, albatroslar geçiyordu. Kanatlı Balina grubumuzda elbette Knife in the Ocean (Okyanustaki bıçak) isimli şarkısını paylaştım ilk olarak. Kısaca şarkıyı paylaşayım derken birden dilimden dökülenler Foals’ın müziği aracılığıyla beni şiir evrenine taşıdığını kanıtıydı. O sözcüklerle biraz daha farklı konuşayım;
Okyanusun en içinde, en derin yerinde olduğu söylenen bıçakla keseceğim karayla olan göbek bağımı.
Yosunlarını üzerinden soyup altına sereceğim elde olmadan doğuracağımın
Karaya geri dönecek olan kendimin
Okyanus özlemi olmadan yaşayamıyorum
Özgür Keşaplı Didrickson
19 Ekim 2019
Moldova’da Sonbahar…
Halil Uysal
***
Not: Kuş türleri için trakus.org, kelebek türleri için trakel.org adresine bakabilirsiniz. Bitkiler konusunda Facebook’taki Flora grubu dışında, turkiyebitkileri.com adresinden ve yazarımız Hüseyin Doğan’ın emeğiyle hayata geçirilmiş olan “Kocaeli Bitkileri” sayfasından da yararlanabilirsiniz. Sürüngenlerden mantarlara, genel olarak yaban hayatla ilgili bilgi edinmek, gözlemlediğiniz türlerin hangisi olduğunu öğrenmek için dogalhayat.org adresine ve Facebook’taki “Türkiye Yaban Hayatı-Wild Life Turkey” grubuna da danışabilirsiniz.
***
Azizm Sanat Örgütü olarak doğadan zannedildiği kadar uzak olmadığımızı düşünerek, bu düşüncenin yarattığı umutla “Dirimbilim* Günlüğü” köşesini açmaya karar verdik.
Dirimbilim Günlüğü’nün her yaştan herkesin katkısıyla oluşmasını arzuluyoruz. Günlüğümüzde yer almak için yer ve tarih bilgisiyle bize gözlem ve düşüncelerinizi aktarabilirsiniz. Notlarınıza fotoğraf, çizim, video da ekleyebilirsiniz.
Bizi birleştireceğini, yaban hayata olan sevgimizle güç birliği yapmamızı sağlayacağını umduğumuz günlüğümüze katkılarınızı bekliyoruz. Notlarınızı dirimbilimgunlugu@gmail.com adresinden yayın kurulumuza gönderebilirsiniz.
* “Dirim” kelimesi “yaşam” demek. “Dirimbilim” de “Yaşambilim” yani “Biyoloji” demek. “Dirim” kelimesinin doğanın içindeki müziğe ve şiire de göz kırpan bir kelime olduğunu düşündüğümüz için günlüğümüze bu ismi verdik.
